ضد یخ مایعی است که به منظور جلوگیری از یخ‌زدگی و افزایش نقطه جوش آب مورد استفاده قرار می‌گیرد. با اضافه کردن ضد یخ به رادیاتور خودرو، دمایی که خودرو می تواند بدون جوش آوردن، در آن دما حرکت کند افزایش پیدا می کند. ضد یخ یک افزودنی بر پایه الکل است که معمولا در رنگ های سبز، قرمز، آبی یا نارنجی دیده می شود و از اتیلن گلیکول ساخته شده است.

وظایف ضد یخ خودرو
1- یکی از مهم‌ترین وظایف ضد یخ، جلوگیری از یخ‌زدگی در فصول سرد سال است. با توجه به فلزی بودن قطعات خودرو، یخ‌زدگی آب خودرو می‌تواند منجر به آسیب‌های جبران‌ناپذیری شود که ضد یخ با پایین آوردن نقطه انجماد آب، مانع از این امر می‌شود. زیرا یخ زدن سیستم خنک کننده باعث انبساط مایع ضد یخ و در نتیجه افزایش حجم آن موجب ترک برداشتن دیواره بلوک سیلندر و در نتیجه ترکیدن رادیاتور می شود.

2- تقریبا تمامی رانندگان بر اهمیت استفاده از ضد یخ در زمستان واقف هستند ولیکن تعداد کمی از این رانندگان از عملکرد ضد یخ در فصول گرم، آگاهی دارند. استفاده از ضد یخ در فصل تابستان منجر به افزایش نقطه جوش آب شده و از این رهگذر، مانع از جوش آوردن خودرو خواهد شد. به عنوان مثال دمای شهر تهران در تابستان حدود 30 الی 35 درجه سانتی گراد است بنابراین وجود مایعی که بتواند گرمای موتور را در این شرایط کاهش دهد ضروری است.

3- یکی از مواردی که باعث افزایش حرارت موتور و جوش آوردن خودرو می‌شود، عدم رسیدن مایع خنک‌کننده به برخی از قسمت‌های و منافذ است که منجر به ازدیاد دما و در نتیجه جوش آوردن موتور خواهد شد. ضد یخ با کم نمودن رسوبات در داخل رادیاتور، تا حدودی زیادی این مشکل را مرتفع می کند.

4- خوردگی و اکسید شدن قطعات فلزی موتور، یکی از مشکلاتی است که می‌تواند هزینه‌های بسیاری را بر مالکین خودرو تحمیل نماید. جلوگیری از خوردگی قطعات فلزی، یکی از مهم‌ترین وظایف ضد یخ است که افراد کمی از این نکته آگاه هستند.

نسبت ضد یخ و آب موتور
میزان ضد یخ و آب و نسبت آن‌ها یکی از موارد مهمی است که به هنگام استفاده از ضد یخ باید به آن دقت کرد. اگر میزان ضد یخ بیش از حد لازم باشد علاوه بر آنکه عملکرد ضد یخ مختل می‌شود، این امر منجر به افزایش استهلاک قطعات خودرو خواهد شد. از سوی دیگر چنانچه میزان ضد یخ کمتر از مقدار لازم باشد، دیگر خنک‌کنندگی لازم را نمی‌توان از ضد یخ انتظار داشته و همچنین خوردگی قطعات نیز افزایش پیدا می‌کند. میزان ضد یخ و آب برای هر خودرویی متفاوت است و این مقادیر توسط سازنده خودرو اعلام می شود که در اکثر خودروها 50:50 یا 40:60 است. اگر به هر دلیلی به مقادیر اعلامی توسط سازنده دسترسی نداشته باشید نیمی از مایع داخل رادیاتور باید آب و نیمی دیگر ضد یخ باشد.

نکات مهم در مورد ضد یخ خودرو
1- آب مورد استفاده باید دارای سختی بسیار پایینی باشد و در اصطلاح دی‌یونیزه باشد.
2- از ضد یخ به تنهایی در رادیاتور خودرو استفاده نکنید زیرا مایع ضد یخ به تنهایی قابلیت چندانی در محافظت در برابر انجماد یا پخش کردن گرما در سیستم خنک کننده ندارد. اگرچه بعضی از شرکت ها مانند شرکت پریستون نسبت 50:50 آب و ضد یخ را در محصولات خود رعایت کرده ا ند و در نتیجه دیگر نیازی به اضافه کردن آب به سیستم رادیاتور نیست.
3- تیره بودن یا نبودن ضد یخ و در حالت کلی رنگ ضد یخ هیچ ارتباطی به کیفیت ضد یخ نداشته و از روی رنگ آن نمی‌توان هیچ قضاوتی نسبت به کیفیت داشت.
4- ضد یخ‌های سازنده‌های مختلف را باهم مخلوط نکنید حتی اگر رنگ یکسان داشته باشند. این کار ممکن است به سیستم خنک کننده خودرو آسیب برساند.
5- ضد یخ خوب باید در برابر حریق مقاوم بوده و به این راحتی‌ها آتش نگیرد.
6- بوی نامطبوع ضد یخ می‌تواند حکایت از خراب شدن آن داشته باشد.
7- رقیق‌سازی ضد یخ باید براساس دستورالعمل سازنده صورت گیرد.
8- چنانچه در رادیاتور کف مشاهده نمودید ابتدا رادیاتور را تخلیه نموده و سپس کلیه‌ قطعات و لوله‌های رابط را چک نمایید چراکه ضد یخ کف تولید نمی‌کند.
9- استاندارد GS1 یکی از معتبرترین استانداردهای جهانی در حوزه ضد یخ بوده و سازندگانی که دارای این استاندارد و گواهی باشند تا حدود زیادی می‌توان به کیفیت آن‌ها اطمینان داشت.

چرا باید ضد یخ را تعویض کرد
همانطور که اشاره شد یکی از مهمترین ویژگی های ضد یخ، خاصیت ضد خورندگی آن است. این خاصیت ارتباط مستقیم با زمان استفاده از ضد یخ دارد. یعنی اگر ضد یخ بصورت منظم تعویض نشود، خاصیت ضد خورندگی آن از بین می رود و تاثیر منفی بر عمر موتور خودرو و سیستم خنک کننده می گذارد که ممکن است مالک خودرو را با هزینه های زیادی روبرو کند.
علاوه بر از بین رفت خاصیت ضد خورندگی ضد یخ، خاصیت مقاومت در برابر سرما و گرما ضد یخ هم به مرور زمان از بین می رود. در صورت از بین رفتن این خاصیت و در صورت تغییرات جوی، احتمال وارد شدن آسیب های جدی به موتور و سیستم خنک کننده خودرو افزایش می یابد.

زمان مناسب تعویض ضد یخ خودرو
ضد یخ‌ها از نظر کیفی در حالت کلی به دو دسته، تقسیم‌بندی می‌شوند: ضد یخ‌های با پایه معدنی و ضد یخ‌های با پایه آلی. ضد یخ‌های پایه معدنی، عمده‌ترین نوع ضد یخ در بازار هستند و مناسب‌ترین زمان تعویض آن ها دوره های سالیانه است. ضد یخ‌های پایه آلی، دارای طول عمر بیشتری هستند و در نتیجه زمان تعویض آنها بازه ای حدودا سه ساله است. از آنجا که تشخیص این دو مورد نسبت به همدیگر به این سادگی امکانپذیر نیست توصیه می‌شود که تعویض ضد یخ به صورت سالانه انجام گیرد.

روش تعویض ضد یخ خودرو
اگرچه توصیه اکید ما این است که این کار را به رادیاتورسازان یا تعمیرکاران خودرو بسپارید اما اگر به هر دلیلی تصمیم گرفتید که شخصا نسبت به تعویض ضد یخ خودرو اقدام کنید کافی است مراحل زیر را گام به گام انجام دهید.

پیش از انجام کار به این نکته مهم توجه کنید که ضد یخ سمی است و نباید با بدن تماس داشته باشد.

گام اول: تخلیه رادیاتور
قبل از باز کردن در رادیاتور اجازه دهید موتور خودرو کاملاً سرد شود. در قسمت پایین رادیاتور دقیقا زیر موتور، یک شیر T شکل یا درپوش قرار دارد که همان شیر تخلیه رادیاتور است. یک ظرف بی مصرف که حدود 20 لیتر ظرفیت دارد را زیر رادیاتور قرار دهید و پس از بازکردن اجازه دهید کل مایع موجود در رادیاتور تخلیه شود. در انتها شیر تخلیه را ببندید.

گام دوم : تخلیه ضد یخ موجود در پوسته موتور
غیر از حجم ضد یخی که از رادیاتور خارج کردید حدود 3.5 الی 4 لیتر ضد یخ هم در پوسته موتور وجود داردکه آن را هم باید تخلیه کنید.
برای این منظور شیر تخلیه رادیاتور را مجدد باز کنید، درب رادیاتور را هم باز بگذارید. موتور خودرو را روشن کنید و از در بالای رادیاتور به صورت مداوم آب بریزید تا زمانی که آب خروجی از شیر تخلیه رادیاتور زلال شود. البته به این نکته توجه کنید که این روش در عین سادگی یک ایراد اساسی دارد و آن هم آسیب زدن به محیط زیست به واسطه جمع آوری نکردن ضد یخ قدیمی است.
بنابراین اگر شما هم مثل ما دوستدار طبیعت هستید از روش دوم برای تخلیه ضد یخ موجود در پوسته موتور استفاده کنید. اگرچه که این راه پیچیده تر و زمان گیرتر است. برای این منظور باید شیرهای موجود(یک یا دو) روی پوسته موتور را باز کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این شیرها می‌توانید به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه کنید. البته معمولاً این شیرها با آچار آلن یا آچار تخت باز می‌شوند.

گام سوم: پر کردن رادیاتور با ضد یخ جدید
در این مرحله موتور خودرو را خاموش کنید و شیرهای که برای تخلیه ضد یخ قدیمی باز کرده بودید را ببندید. درون رادیاتور و مخزن آب خودرو را از مخلوط ضد یخ و آب با نسبتی که قبلا توضیح دادیم پر کنید(نسبت 50:50 یا 40:60 بنا به نوع خودرو). بهتر است از آب جوشیده شده استفاده کنید. دقت کنید که از حد مجاز بیشتر مایع نریزید.

گام چهارم: چک کردن نهایی
در آخرین مرحله موتور را روشن کنید و بگذارید مایع درون موتور به جریان بیفتد. در صورتی که لازم است مقداری مایع به رادیاتور اضافه کنید و درب رادیاتور را ببندید. اگر بعد از مدتی که موتور کار کرد متوجه داغی موتور خودرو شدید مقداری ضد یخ به رادیاتور اضافه کنید.